Een betere sfeer begint bij jezelf (en eindigt bij je collega's)
Laten we voor 2021 als goed voornemen noteren dat we het nieuwe jaar fijner met elkaar omgaan. Dat we wat meer naar elkaar omkijken, beter samenwerken in het signaleren van eenzaamheid en er voor waken een negatieve impact te hebben op het werkplezier van onze collega's.
Ik heb helaas meegemaakt hoe het is om in een toxische omgeving te werken. Ik had daarna een vol jaar nodig om terug mezelf te worden. Dat is ondertussen een aantal jaar geleden maar ik denk er nog vaak over na wat ik anders had kunnen doen om de sfeer te verbeteren (en niet wekelijks huilend thuis te komen). In dit blog wil ik graag jou ook aan het denken zetten over de sfeer op je werk, en de rol die je daarin speelt.
Eerst gaan we samen kijken wat de situatie bij jou op je werk is. Pak pen en papier, en turf hoe vaak je op een van onderstaande stellingen met 'ja' antwoordt! Er zitten positieve en negatieve stellingen bij, maar welke dat zijn is redelijk subjectief.
Als ik in een Slack kanaal om hulp vraag bij mijn lokale omgeving...
- krijg ik meestal geen reactie
- is het wachten op de reactie "RTFM"
- krijg ik een prive-berichtje van een collega met feedback over de vraag, maar geen antwoord
- moet ik kiezen uit meerdere mensen die me wel willen helpen
- kom ik altijd bij dezelfde persoon uit
Tijdens een team-overleg...
- houd ik soms dingen voor mezelf omdat ik bang ben voor de mening van anderen
- lopen de gemoederen soms hoog op en worden mensen boos of emotioneel
- staat er altijd wel een kaartje in de positieve kolom over de sfeer in het team
- merk ik dat sommige collega's vooral met andere dingen bezig zijn
- wordt er vaak over dezelfde zaken geklaagd, maar blijven concrete oplossingen uit
Er zijn collega's...
- die het echt niet begrijpen, dus ik steek daar geen tijd en energie in
- die echt onwijs bot zijn en je soms behandelen alsof je dom bent
- die eigenlijk altijd aan het woord zijn tijdens een meeting
- die me een veilig gevoel geven
- die zo'n impact op het team hebben, dat wanneer ze een week met vakantie zijn, iedereen leuker tegen elkaar is
Mijn werkgever of manager...
- luistert naar feedback maar doet er vervolgens niets mee
- geeft me in het openbaar kritiek maar complimenten 1 op 1
- verwacht dat ik werk in mijn vrije tijd
- heeft een 'old boys network' om zich heen van favoriete collega's, waar ik niet bij hoor
- lijkt te denken dat mijn werk niets voorstelt
Nadat ik de werkdag afsluit...
- voel ik me overprikkeld en druk
- heb ik een gevoel van opluchting dat de dag er op zit
- ga ik lekker ontspannen koken of sporten
- heb ik de neiging om te klagen over mijn werk
- voel ik me wel eens eenzaam
Ja? Heb je het geturfd? Heb je vaker dan 10 keer 'ja'? Hoe voel je je daarbij?
Hoe goed de cultuur op je werk bij je past, verschilt per mens. Misschien hou je wel van een competitieve omgeving waar iedereen wat meer met zichzelf bezig is. En soms geven plagerijtjes jou juist het gevoel erbij te horen. Maar wat de één geen probleem vindt kan juist voor de ander meewerken aan het langzaam verpieteren van de goede sfeer tussen collega's, en daarmee een enorme impact hebben op hoe lekker jij in je vel zit.
Ik pluk nu drie stellingen uit het lijstje hierboven waarvan ik denk dat ze onderschat worden, terwijl ze wel een probleem (kunnen) vormen.
Als ik in een Slack kanaal om hulp vraag bij mijn lokale omgeving krijg ik meestal geen reactie
Mensen kijken bij jou op je werk eigenlijk nooit naar Slack. Of er is niemand die zich direct aangesproken voelt om te reageren op je vraag (laat staan met een botte reactie "RTFM, read the fucking manual", welke op een heel ander niveau problematisch is). Maar wat doet dit met jou? Moedigt dit je aan om zelf op onderzoek uit te gaan? Voel je je genegeerd? Voel je je tot last van anderen?
Als je je genegeerd voelt kan dit een trigger zijn om het probleem te veel bij jezelf te leggen waardoor je onzekerder wordt en de drempel om om hulp te vragen hoger wordt. Dit werkt een sfeer met een incrowd (de mensen die elkaar wel helpen) en een 'ieder voor zich' mentaliteit uiteindelijk in de hand.
Subtiele sfeerverkwanselaars
Als je niet degene bent die dit vaak overkomt, kijk dan eens naar jouw aandeel in hoe je team met vragen omgaat. Negeer je mensen als ze een lastige vraag hebben? Hiermee geef je mensen het idee dat ze niet gezien worden? Plaats je alleen een (lollige) emoji als reactie? Dat is passief aggressief gedrag waarmee je eigenlijk iemand laat weten dat je ze gezien hebt, maar alsnog negeert. Of ben je diegene die met flauwe grappen reageert, maar nooit degene die een poging doet tot het verhelpen van het probleem? Wat je namelijk met dat laatste doet is de vraag niet alleen negeren, maar ook de aandacht van de vraag af halen.
Tip voor sfeerverbeteraars
Collega's die wat onzeker zijn aangelegd vinden het vaak moeilijk om een vraag te stellen in een openbaar kanaal. Dat ze het toch doen is dapper en zegt tegelijk dat ze zich op dit moment nog veilig voelen om zich kwetsbaar op te stellen (en dit is MEGA belangrijk voor een goede sfeer).
Het helpt daarom al als je interacteert met de vragensteller in het openbaar om te kijken tot welk punt je ze zou kunnen helpen, of om het probleem te verduidelijken. Heb je zelf op dat moment geen tijd om iemand te helpen, stuur dan een berichtje met de vraag of ze al geholpen zijn, en bied anders aan om op een ander moment mee te kijken. Kijk eventueel met je team of er een betere plek is om vragen te stellen zodat ze beter gezien worden. Of is er een manier om het helpen van collega's in te bouwen in je werkschema?
Als ik in een Slack kanaal om hulp vraag is het wachten op de reactie "RTFM"
Ik kan me voorstellen dat dit je ontmoedigt om vragen te stellen, want dit is een onwijs toxische reactie. Het gaat er namelijk van uit dat jij niet eerst zelf dingen hebt geprobeerd of hebt geprobeerd te googelen. Het gaat er ook van uit dat de documentatie alle verschillende mogelijke gevallen behandelt, en als zodanig jouw vraag tot een domme vraag maakt.
Subtiele sfeerverkwanselaars
Als je iemand bent die dit of iets dat hier in het verlengde van ligt graag tegen collega's zegt of typt, dan wil ik je vragen om nog eens goed te kijken naar jouw prioriteiten op je werk. Wat is het dat jouw tijd en werk belangrijker maakt dan die van je collega's? Naast dat je collega met deze variant van "wat een domme vraag zeg" niet geholpen is, zet je vooral een sfeer neer waarin mensen zien dat je subtiel belachelijk gemaakt wordt als je een vraag stelt. En geef je een voorbeeld aan de mensen die naar jou opkijken dat dit de manier is waarop je met elkaar omgaat.
(En oh, staat het werkelijk in de handleiding? Geef dan een link naar de juiste pagina. Ik moet overigens het eerste in-house documentatiesysteem nog tegenkomen dat compleet en up to date is en niet alleen de basis behandelt, maar ook goed helpt met troubleshooting!)
Het idee van "domme vragen" is er een die ten grondslag ligt aan een toxische werksfeer. De gedachte dat ergens iets meer over weten jou een speciaal aanzien geeft binnen het team is een valstrik voor onzekere mensen. Alleen meer weten dan anderen (en dat op die manier uitdragen) maakt namelijk niet dat mensen echt respect voor jou en je kennis zullen hebben, het maakt dat men weet dat ze vooral naar jou toe moeten komen als er iets te 'halen' valt, niet om iets te 'brengen' (positiviteit, gezelligheid).
Tip voor sfeerverbeteraars
Als jij gul bent met je kennis, in plaats van krampachtig en gierig, komen mensen bij je voor je gezelschap. En als je zelf af en toe laat weten aan collega's dat je iets niet weet en ergens hulp bij kunt gebruiken, draag je bij aan een veilige werksfeer, waar je als team voor elkaar klaar staat en samen problemen oplost.
Hoe je als team omgaat met de "domste vragen" van collega's laat zien hoe emotioneel intelligent als bedrijf bent. Het zorgt er ook voor dat er minder verloop is bij je bedrijf en dat je met elkaar de werkdruk verdeelt. Spreek elkaar hier op aan, link collega's dit blog en werk samen naar een positieve, leergierige cultuur!
Tijdens een teamoverleg merk ik dat sommige collega's vooral met andere dingen bezig zijn
We zitten allemaal wel eens in een meeting die niet vooruit te branden is. Waar iedereen nog helemaal in de sfeer van het vorige of volgende weekend zit, moe is, of waar je gewoon geen duidelijke bijdrage aan weet mee te geven. Een goede gespreksleider voelt dit aan en probeert hier iets aan te doen. Bijvoorbeeld door het gesprek efficienter te laten verlopen, de groep aanwezigen te beperken of gewoon de vergadering in te korten.Desondanks zijn sommige collega's wel erg snel geneigd om gewoon door te blijven werken terwijl anderen aan het woord zijn, of met hun telefoon te gaan spelen. Of de camera tijdens de online call uitgeschakeld te houden en niet duidelijk deel te nemen aan de meeting.
Subtiele sfeerverkwanselaars
Focus bewaren tijdens een meeting, zeker als die online is in verband met thuiswerken, is best lastig. Maar het is heel onfatsoenlijk als je (zichtbaar!) andere dingen zit te doen tijdens een bijeenkomst waar net iemand een verhaal zit te vertellen. Als het moeilijk is om je te concentreren, waar komt dat dan door? En wat kun je daar zelf aan verbeteren? Als dat wat je aan het doen bent belangrijker is dan de vergadering, is het beter om uit het overleg te stappen. Dit geldt natuurlijk niet voor iets als een scrum retrospective.
Het kan super fijn zijn om je camera uit te laten tijdens een online meeting, ik weet het. Maar je helpt er een ander niet mee als je ze dwingt om tegen een logo (of tijdens een meeting: een muur van logo's) aan te kijken. Als jij de eerste bent die de camera inschakelt, geef je het goede voorbeeld en laat je de spreker zien dat je naar ze luistert!
Tip voor sfeerverbeteraars
De verantwoordelijkheid voor het goed verlopen van een bijeenkomst ligt bij de scrummaster (of de teamleider), maar mogelijk is er wel ruimte voor jou om te kijken hoe je de meeting vlotter zou kunnen trekken. Is het nodig dat iedereen erbij is? Kun je vragen of iedereen de camera aan kan zetten? Is het het format van de meeting? Zou je een timer kunnen instellen voor de verschillende onderdelen? Helpt het om collega's even bij de les te houden door ze te betrekken in het gesprek? Als je scrum gebruikt, is dit misschien (heel meta) ook een goed onderwerp voor tijdens de volgende retrospective.
De rode draad
Misschien zijn deze punten heel voor de hand liggend, maar hopelijk is je een rode draad opgevallen: Als je je kwetsbaar durft op te stellen, en de mensen waarmee je werkt laat zien dat je ze ziet, kun je de sfeer op je werk positief beinvloeden. Ik denk eigenlijk dat de meeste toxische werkomgevingen zijn ontstaan uit het tegenovergestelde: het gevoel van ego, het idee dat empathie geen plek heeft in de techwereld, het idee dat je als manager, teamleider of senior ontwikkelaar alles hoort te weten en dat het je baan kost als je toegeeft dat je iets niet weet.
Mensen laten zien dat je ze 'ziet' kan op zoveel manieren. Vragen hoe het met iemand gaat waarvan je weet dat ze het nu moeilijk hebben met de Coronacrisis. Tijdens een vergadering iemand die minder vaak gehoord wordt naar hun mening vragen. Of in het openbaar noemen hoe goed die collega ergens in is. Iemand die je minder vaak spreekt kun je eens privé vragen of ze je kunnen helpen als 'rubber eendje'. Samen een taai probleem oppakken tijdens een peer programming sessie (en ja, dit kan ook online! Bijvoorbeeld met Visual Studio Live Share.).
Heb je collega's die zich zo gedragen zoals je herkent uit dit blog? Zijn er mensen die opmerkingen maken die best rot aankomen, en die niet snappen dat dat meewerkt aan een nare werksfeer? Geef het een paar dagen en check dan even bij die persoon waar dit vandaan komt. Maar vraag vooral het doelwit van de opmerkingen privé hoe de opmerking bij ze aankwam, en hoe je ze kunt ondersteunen als het weer voorkomt. Uiteraard geldt dit helemaal als je racisme of seksisme constateert, het lijkt me vrij logisch dat subtiele opmerkingen op dit vlak nog wel het dodelijkst zijn voor een veilig gevoel op het werk en bad behaviour op dit vlak mogen we nooit tolereren.
Werk je nou bij een bedrijf waar de sfeer al zo slecht is dat je super overprikkeld of vol negativiteit de dag afsluit? Jij hebt zelf invloed op de sfeer, maar die sfeer is niet afhankelijk van jou alleen! Zorg dat een vervelende tijd in een slecht team je niet breekt en verpest voor een positievere werkervaring. Want hoe cynischer je wordt, hoe moeilijker het wordt om plezier te hebben in je werk.
Kortom: laten we allemaal in 2021, in deze onzekere tijden, eerlijk kijken naar ons eigen gedrag, en onze bijdrage aan de onderlinge sfeer en het geluk van anderen. Want juist nu is het belangrijk dat we elkaar hier doorheen helpen, mentaal net zo goed als fysiek met mondkapjes en anderhalve meter afstand. Ik help jou er ook graag doorheen. Stuur me gerust een berichtje op twitter of linkedin als je naar aanleiding van deze blog vragen hebt of iemand nodig hebt die je aanmoedigt om vooral elders werk te zoeken :-)