Wordt eens volwassen; Het Accessibility Maturity Model
In een wereldbeeld waarin diversiteit en inclusie gelukkig steeds meer op de agenda staan, is digitale toegankelijkheid voor veel organisaties nog onbekend terrein. De meeste organisaties komen er mee in aanraking door wettelijke eisen, omdat ze bijvoorbeeld producten leveren aan een overheidsorganisatie. Daar wordt gevraagd of ze aan de gestelde eisen rond digitale toegankelijkheid voldoen.
Ook zijn er organisaties die hun eerste stappen al hebben gezet. Ze hebben bijvoorbeeld een onderzoek laten uitvoeren door een expert, hebben een training gevolgd en zijn met alle bevindingen aan de slag gegaan.
Hoe maak je dan als organisatie de volgende stap? Wat doe je om digitale toegankelijkheid te verankeren in je processen? Hoe ga je ervoor zorgen dat wat je zojuist bent begonnen niet een eenmalige actie blijft? Je wilt natuurlijk niet dat de resultaten volgende jaar alweer teniet gedaan zijn. Je wilt toewerken naar een situatie waarin je als organisatie volwassen wordt in digitale toegankelijkheid.
Wat is digitale toegankelijkheid?
Voordat we verder gaan, misschien hoor je als lezer wel tot die groep die eigenlijk weinig tot niets weet van digitale toegankelijkheid? Even terugspoelen dan voor een korte introductie!
Digitale toegankelijkheid gaat erom dat iedereen mee kan doen in de digitale wereld, online en offline. Het proces van digitale toegankelijkheid is van toegevoegde waarde voor iedereen, want het zorgt voor een product dat beter te begrijpen en te gebruiken is.
Het is echter van absolute noodzaak voor mensen met een beperking om deel te kunnen nemen aan de maatschappij. Denk daarbij aan mensen met een visuele, lichamelijke, auditieve en ook cognitieve beperkingen. Voor deze mensen is meer dan 95% van de websites niet zonder problemen te gebruiken (bron: Webaim), en dan hebben we het nog niet over de miljoenen apps die beschikbaar zijn.
Om dat te verbeteren is in 1999 de eerste versie van de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) gepubliceerd. Inmiddels zijn we bijna bij versie 2.2 van deze richtlijnen. De WCAG is een (ironisch moeilijk te lezen) document dat toetsbare normen bevat, waar je met je website aan kunt voldoen om te zorgen dat deze voor zoveel mogelijk mensen goed te gebruiken is.
De WCAG zijn echter maar een meetinstrument en pas het begin van jullie reis in de wereld van digitale toegankelijkheid.
Het Accessibility Maturity Model
Wat is dat dan eigenlijk, een Maturity Model?
Een Maturity Model is een manier om je huidige kennis en vaardigheden op een bepaald onderwerp te bepalen. Je kunt het dan inschalen op een bepaald niveau en vervolgens meetbare en uitvoerbare acties daaraan koppelen om het proces naar het volgende niveau te tillen.
Er zijn verschillende versies van het Accessibility Maturity Model (AMM). In dit artikel kijk ik in het bijzonder naar de versie die op dit moment in ontwikkeling is door een werkgroep van het W3C. De meest actuele versie van het document is te vinden op https://www.w3.org/TR/maturity-model/
Met het AMM gaat digitale toegankelijkheid verder dan alleen de WCAG of andere technische standaarden. Het geeft je organisatie handvatten om jullie bedrijfsprocessen op het gebied van digitale toegankelijkheid in kaart te brengen en verbeteringen in gang te zetten. Een gestructureerde manier om te kijken naar aspecten als “wat doen we al” en “hoe effectief zijn we hierin” gecombineerd met ontdekken waar de gaten en verbeterpunten liggen. Hierdoor gaan jullie op een bestendige manier producten ontwikkelen die voor iedereen te gebruiken zijn! Je wordt er bovendien toe aangemoedigd daar continu stappen in te blijven zetten.
Aan de slag gaan met het AMM is dan ook iets heel anders dan het uitvoeren van een toegankelijkheidsonderzoek. Dat laatste geeft je alleen maar een kijkje in de toegankelijkheid van een bepaald product. Toegankelijkheidsonderzoeken zijn dus maar een van de puzzelstukjes binnen het AMM. Het zegt verder weinig over hoe je als team omgaat met digitale toegankelijkheid, welke middelen jullie tot je beschikking hebben en waar ruimte voor groei zit.
De structuur van het Accessibility Maturity Model
Het AMM van het W3C bestaat momenteel uit 7 dimensies waarin toegankelijkheid kan bijdragen. Binnen die dimensies zijn er steeds ijkpunten, normen die je rechtstreeks kunt beoordelen, waarbij voortgang gemeten kan worden en een Maturity schaal waarin per ijkpunt, over verschillende gradaties, eisen zijn vastgesteld.
Dimensies
binnen de huidige opzet van het AMM zijn 7 dimensies opgesteld, elk met een korte definitie in begrijpelijke taal:
- Communicatie - Alles over toegankelijkheid voor interne en externe communicatie van de organisatie. Alles van interne mails tot documenten en berichten op social media.
- Kennis en vaardigheden - Hoe zorgt je als organisatie voor het opbouwen en onderhouden van kennis rond toegankelijkheid. Welke intern en externe bronnen worden betrokken? Hoe zorg je dat mensen de informatie weten te vinden en gebruiken.
- Ondersteuning - Alles rond toegankelijkheid in de ondersteuning van werknemers en klanten. Welke behoeften hebben mensen om hun werk te kunnen uitvoeren en waar lopen onze klanten tegenaan in het gebruik van onze producten?
- ICT development Life Cycle - De dimensie waaraan de meeste mensen het eerste denken bij digitale toegankelijkheid. Hierin valt alles van idee tot ontwerp en realisatie van een product of website.
- Personeel - Hoe wordt er rekening gehouden met toegankelijkheid in HR zaken als werving, onboarding etc en hoe kunnen mensen met een functiebeperking binnen de organisatie hun ervaringen inzetten voor verbeteringen.
- Inkoop - Welke rol speelt toegankelijkheid in het inkoopproces? Hoe worden hier al producten beoordeeld en problemen voorkomen?
- Cultuur - Diversiteit en Inclusie. Welke waarden en normen zijn er verwerkt in beleid om toegankelijkheid tot kernwaarde van de organisatie te maken.
IJkpunten en voortgang
Binnen de eerder genoemde dimensies kun je ijkpunten vaststellen. Houdt deze ijkpunten zo specifiek mogelijk om het beoordelen makkelijker te maken, maar ook zodat je behapbare stappen kunt zetten.
Enkele voorbeelden van ijkpunten zijn:
- Styleguides hebben toegankelijkheids-aantekeningen (ICT development life cycle).
- Er is trainingsmateriaal beschikbaar voor nieuwe collega’s (Kennis en vaardigheden).
- Er is een toegankelijke feedback mogelijkheid voor mensen die problemen ervaren met ons product. (Ondersteuning)
Je voortgang binnen het AMM houdt je bij over verschillende gradaties. Het W3C model kent er binnen de MAturity schaal standaard 4, namelijk:
- Inactief - Er is nog geen bewustwording of erkenning van een behoefte op dit vlak.
- Begonnen - Er is een bewustzijn voor toegankelijkheid met eerste stappen, maar nog niets structureel.
- Integratie - Er ligt een duidelijk plan met uitvoerbare en meetbare stappen.
- Optimalisatie - De basis is gelegd en mensen werken actief aan constante verbetering.
Hoe ga je hier mee aan de slag?
Het AMM geeft je dus een manier om meetbaar te maken hoe je organisatie presteert op gebied van toegankelijkheid. Hoewel het model nog in de ontwikkeling is, kan het zeker al toegepast worden. Je kunt er goed inzicht mee krijgen. Om het in te zetten kun je het als compleet model gebruiken of je eigen scope bepalen en de aandacht richten op een of enkele van de dimensies.
Als je bepaald hebt hoe breed je het model wilt gaan toepassen is het tijd om informatie te gaan verzamelen bij de betrokken mensen. Zeker in een organisatie die nog niet veel met toegankelijkheid doet kan dit al een uitdaging op zich zijn, maar ook dat zijn bevindingen die je kunt opnemen (fase ‘Inactief’) en je kunt er duidelijke acties aan koppelen.
Wanneer we het bijvoorbeeld toepassen op de ICT lifecycle zijn er daarbinnen alweer verschillende fases waarop je het model kunt toespitsen. In de planfase bijvoorbeeld kun je al kijken hoe er vanaf het begin rekening wordt gehouden met toegankelijkheid. Zijn er eisen opgenomen waaraan het eindproduct moet voldoen zoals voldoen aan de WCAG, en hoe wordt dat bijgehouden? Zijn er in de ontwerpfase best practices waaraan designers zich kunnen houden en worden er bij gebruikersonderzoek ook mensen met een functiebeperking betrokken? Weten ontwikkelaars in de bouwfase hoe ze toegankelijke code moeten schrijven en hebben testers de juiste vaardigheden om met ondersteunende technologieën zoals een screenreader te kunnen testen? Hoe komen hun resultaten weer in de backlog terecht en wie zorgt dat ze daar niet ondersneeuwen tussen de andere tickets?
Voor al die vragen zijn ijkpunten op te stellen. Er is een Excel document beschikbaar met een voorbeeld over hoe je de voortgang zou kunnen bijhouden, maar het staat je natuurlijk vrij om hier je eigen invulling aan te geven, passend bij je eigen organisatie. Aan andere versies, zoals HTML, wordt nog gewerkt. Excelbestand Accessibility Maturity Model
Toegankelijkheid op een goede manier verankeren in je organisatie is, zoals met veel processen, niet iets waar je morgen mee klaar bent. Het is een proces van jaren. Maar stap voor stap, taak voor taak, kun je met het Accessibility Maturity Model toewerken naar een structureel toegankelijke organisatie!