Je eerste keer als spreker
Misschien ken je het wel: Je zit in de zaal bij de Fronteers conferentie, ziet een spreker op het podium staan en denkt "Hey, dat is misschien ook wel eens leuk om te doen". Of je ziet iemand uit je kring op het overzicht van sprekers staan van een conferentie in New York of Madrid en denkt "wow! Dat is tof! Dat wil ik ook." Maar ja, hoe pak je dat aan, beginnen als spreker? Want is dat niet lastig? Waar moet ik het over hebben? En hoe maak ik zulke briljante slides en kom ik toch op de proppen met zulke verhalen?
Het lijkt soms best moeilijk. En geloof me, je kan het ook best moeilijk voor jezelf maken. Maar met jaren van ervaring met het spreken op conferenties kan ik zeggen: Je doet het vooral zelf. Het moeilijk maken dus. Want in de basis is het spreken op een conferentie niet heel veel anders als het uitleggen van een concept aan je collega, het presenteren van een design aan een klant of enthousiast vertellen over je hobby aan je beste vriend. Het enige verschil is dat podium.
Maar waar begin ik dan?
Nou ja, je begint bij het begin. En dat begin is eigenlijk: Bedenken waar je iets over wil vertellen. Dit hoeft niet per se iets te zijn waar je heel veel van weet, maar als je er al het nodige van weet maakt het alles wel makkelijker. Om echt te bepalen waar je het over wil hebben is het goed om eerst voor jezelf een lijst te maken van onderwerpen waar je interesse in hebt, waar je ook tegen een collega uitgebreid over kan vertellen en/of waar je collega's jou regelmatig vragen over stellen. Als je een lijstje hebt van een paar onderwerpen kies je degene die je het leukst vindt, of waarvan je zoiets hebt "daar zie je maar weinig presentaties over". Hou er rekening mee dat je, afhankelijk van de conferentie, wel 30-45 minuten over het onderwerp moet kunnen praten. Het moet dus niet te specifiek zijn.
Staar je hier overigens niet op blind, want tijdens de ontwikkeling van je presentatie kan het best zijn dat je toch nog wel iets gaat schuiven met je onderwerp.
Een onderwerp, en nu?
Als je eenmaal een onderwerp hebt, dan ga je dat uitdiepen. Dit kan je bijvoorbeeld doen door een mindmap te maken, of een lijst met steekwoorden op te schrijven. Het kan ook helpen om een collega of vriend te vragen of je ze even mag uitleggen over dat onderwerp. Zodra je er op die manier over gaat nadenken kom je vanzelf op de belangrijke kernpunten van je uitleg. En het zal geen verrassing zijn dat die kernpunten dan ook de basis van je presentatie zullen zijn. Als je die basis hebt, dan kan je het verder gaan uitwerken. Wat mij soms helpt is om over het onderwerp een blogpost of zelfs een serie blogposts te schrijven. Tijdens het schrijven daarvan merk je vanzelf welke structuur, volgorde en stijl het beste werkt voor dat onderwerp. Je kan die blogposts direct publiceren, maar ook nog even bewaren voor later.
Als je basis staat en je hebt een gevoel voor de structuur dan kan je ook gaan werken aan je slides. Zoek een tool die prettig voor je werkt. Voor sommigen zijn dat traditionele tools als Powerpoint of Keynote, anderen vinden het heel prettig om te werken met revealjs, impress of bijvoorbeeld een tool als Deckset, of misschien zelfs Prezi. Doe wat onderzoek en kies de tool die je het prettigst lijkt. Uiteindelijk gaat het om de inhoud, en niet de tool die je ervoor gebruikt. Zo lang het maar prettig voor je werkt.
Verdeel nu eerst de kernonderwerpen over een aantal slides zodat de structuur van je slidedeck zichzelf al een beetje laat zien. Nu kan je de presentatie verder invullen. Daarbij kan je een aantal do's en don't goed ter harte nemen:
Font
Gebruik ten allen tijden een groot font. Zeker in een grote zaal moeten de mensen achterin ook iets kunnen lezen. Gebruik daarbij ook een duidelijk leesbaar font. Mensen moeten in 1 oogopslag kunnen zien wat er op je slide staat. En als je dan denkt "maar dan kan ik niet alles kwijt wat ik kwijt wil", verwijs ik je door naar mijn volgende punt.
Hou het kort
Gebruik geen lange zinnen. Mensen zijn geneigd de zinnen te gaan lezen en terwijl ze lezen ben je ze kwijt als luisteraar. Mensen hebben namelijk moeite met multitasken. Terwijl zij de zin op je slide lezen luisteren ze niet, en tegen de tijd dat ze klaar zijn met lezen weten ze niet meer waar je het nou precies over hebt.
Bulletpoints
Gebruik geen lijstjes met bulletpoints, of minimaliseer het. In veel gevallen heeft het weinig meerwaarde om zo'n lijstje te maken, want je bespreekt (hopelijk!) maar 1 bulletpoint tegelijk. In plaats van een bulletpoint kan je ook gewoon een slide per onderwerp gebruiken, met op iedere slide 1 of 2 woorden (die je anders na de bulletpoint zou zetten). Door een slide per onderwerp te maken hou je focus, zowel in jouw verhaal als ook de focus van je luisteraar.
Mocht je toch ergens een reden hebben voor bulletpoints, zorg er dan voor dat ze niet allemaal tegelijk op het scherm verschijnen, maar pas zodra je klikt omdat je naar de volgende bulletpoint gaat. Dit wederom in verband met het risico dat mensen je hele lijstje in 1 keer gaan lezen, en dan ben je ze dus kwijt.
Ondersteuning
Je slides zijn er ter ondersteuning van je verhaal, niet voor de mensen die niet bij je presentatie waren. Zorg ervoor dat ze je verhaal dan ook ondersteunen. Zoek bijvoorbeeld een plaatje die goed past bij waar je het over hebt, en combineer dat plaatje met dat ene woord (OK, of misschien 2 woorden) waar je het over hebt. Een aanrader over dit onderwerp is het boek Slide:ology van Nancy Duarte.
Speaker notes
Als je presentatietool het toestaat, schrijf in de speaker notes per slide de kernonderwerpen waar je het over wil hebben. Dit kunnen kernwoorden zijn, maar bijvoorbeeld ook belangrijke referenties zoals namen van schrijvers, boeken of blogposts die je zeker niet wilt vergeten of verkeerd wil uitspreken. De speaker notes zie je op je eigen scherm als je in presentatiemodus bent en de slides op het grote scherm te zijn zijn. Zie het als spiekbriefjes.
Wil je liever niet telkens op je scherm kijken, dan kan je ook overwegen om indexcards te gebruiken die je in je hand kan houden.
Help! Ik heb een presentatie!
Nu je een presentatie hebt wil je dat natuurlijk graag aan de wereld laten weten. Het is verleidelijk om direct conferenties aan te schrijven. Sommige conferenties werken op uitnodigingsbasis, anderen hebben van te voren een manier om je presentatie aan te melden zodat ze weten dat je die beschikbaar hebt. Maak een lijstje met conferenties waar je graag wil spreken en zorg dat je weet hoe je daar binnen kan komen.
Maar voordat je daadwerkelijk over gaat tot het benaderen van conferenties is het goed om te oefenen. Het klinkt misschien gek, maar thuis voor de spiegel is een goede eerste oefening. Zet je huisdier, een pluche beest, je huisgenoot of partner tegenover je zodat je het gevoel hebt dat je tegen iemand praat, en probeer je presentatie uit. Je merkt dan snel genoeg waar je misschien nog wat moet tweaken of zelfs alsnog de volgorde moet aanpassen omdat het dan beter werkt. Hou ook bij hoe lang je doet over je presentatie, want conferenties willen graag dat je presentatie netjes binnen hun schema past. Te kort of te lang is vervelend voor de organisatie van een conferentie.
Als je op deze manier wat geoefend hebt is de volgende stap om eens te kijken naar een klein gezelschap. Een gebruikersgroep of een groep collega's zijn vaak prima manieren om eens voor een groep te spreken en te wennen aan het idee dat er meerdere mensen naar je kijken terwijl je iets vertelt. Vraag ze om feedback voor verbetering. Je presentatie is een levend iets. Het is nooit af, je blijft er altijd aan werken, zelfs als je de presentatie op meerdere conferenties geeft.
En dan is het tijd om toch echt eens conferenties te benaderen. Begin bij de conferenties met een open call for proposals of call for papers. Hiervoor hebt je een goede, korte omschrijving nodig en een pakkende titel. Ook hier: Vraag feedback van vrienden en collega's, of check even met een ervaren spreker. De titel en omschrijving zijn vaak de basis waarop een conferentie je presentatie selecteert (of niet!) dus het moet vooral een beetje prikkelen.
Wees voorbereid op teleurstelling: Veel conferenties krijgen een veelvoud van het aantal open plekken in het schema aan voorstellen. Zo kan een conferentie met 7 plekken in het schema soms wel 100 voorstellen krijgen. De kans bestaat, zeker in het begin, dat je niet gekozen wordt.
Maar dit is het punt waar ik even terug wil komen op die blogposts. Nu je graag door een conferentie geselecteerd wil worden is het een goed moment om te laten zien dat jij echt wel iets weet van dit onderwerp. Publiceer je blogpost of serie blogposts over je onderwerp. Als het formulier van de conferentie een veld heeft met "opmerkingen voor de organisatie", stuur vooral de links naar je blogposts mee om te laten zien dat je echt veel weet van dit onderwerp. Dit aakt de kans dat je geaccepteerd wordt een stuk groter.
You've been selected
En dan valt het mailtje in je mailbox. Een uitnodiging van een conferentie om te komen spreken. Nu gaat het er op aan komen. En goede voorbereiding is het halve werk. Zorg dus voor:
- Een goede laptop met je presentatiesoftware
- Eventuele adapters voor VGA (ja echt!) en HDMI
- Een USB stick met je presentatie als backup, met ook een PDF-versie van je slides
- Een backup van je presentatie alsmede een PDF-versie van je slides, ergens in "de cloud"
Zorg dat je op de conferentie altijd ruim op tijd aanwezig bent op de plek van je presentatie, zodat je op tijd je laptop kan aansluiten. Mocht er iets mis zijn dan heb je nog genoeg tijd om het te fixen.
En ik kan wel zeggen "wees niet nerveus" maar ik weet dat dat niet werkt. Zeker de eerste keer zal je nerveus zijn. Ga dus voor je naar de ruimte gaat eerst nog even naar het toilet.
Kijk die mensen dan
Daar sta je. Je gaat beginnen. Spreek rustig en duidelijk, en doe je verhaal. Je hebt dit voorbereid, je kent het verhaal, je hebt je index cards of je speaker notes, het komt goed. Iedereen in die zaal is daar om jou te zien shinen. Niemand is daar om je te zien mislukken. Een foutje kan. Een verspreking kan. Niets aan de hand. Doe je ding. Even de draad kwijt? Neem adem, neem een slok water, kom tot zinnen, check je speaker notes en ga verder. Het komt allemaal goed. Kijk tijdens het presenteren een beetje rond. Kijk niet 1 persoon aan, maar kijk gewoon een beetje rond. Je hoeft niet eens mensen recht aan te kijken, maar als je wat rondkijkt heeft iedereen het gevoel aangesproken te worden.
Als er aan het einde ruimte is voor vragen, wees daar ook niet bang voor. Je kent dit onderwerp, dus die vragen komen ook wel goed. En mocht je het antwoord niet weten, dan is dat ook geen probleem. Je kan vragen of iemand anders in de zaal het toevallig weet, of aanbieden om na afloop even samen met de vraagsteller het op te zoeken.
Zie je wel? Je kon het! Je hebt het gedaan. En als je een beetje bent zoals ik, dan ben je nu verslaafd en ga je nog veel vaker spreken.
Na de presentatie
Na de presentatie en het applaus komen er ongetwijfeld mensen op je af. Maar tenzij je de laatste spreker van de dag bent hebt je op dat moment nog wel een taak: Zorgen dat je spullen snel weg zijn zodat de volgorde spreker kan opbouwen. Dus ruim eerst even je spullen op, en mensen met vragen wijs je even de weg naar de deur, om even met je mee te lopen. Buiten de ruimte kan je rustig de tijd nemen om nog wat meer vragen te beantwoorden, maar dan kan het programma gewoon verder en hou je niemand op.
Het is wel lastig hoor!
Ik hoor het je al zeggen. "Ik vind dit allemaal wel lastig hoor". Geen zorgen. Veel ervaren sprekers zijn bereid om nieuwe sprekers te helpen. Benader dus eens een spreker als je twijfelt. De meesten zullen je enthousiast hun anekdotes vertellen, en je helpen om je presentatie tot een succes te maken.
Tot snel op een conferentie!